Θα ήθελα παρ’ όλα αυτά να γράψω εδώ για κάτι που με προβληματίζει σχετικά με το Internet. Το Internet που τόσο εξυπηρετεί και μπορώ να έχω την σελίδα αυτή “στον αέρα”. Ένας παλιός πωλητής είχε πει κάποτε σε έναν υποψήφιο συνδρομητή του Internet “Λοιπόν, μην κάθεσαι στην όχθη φίλε, μπες στο ποτάμι και ταξίδεψε!” Έτσι είναι: το Internet είναι ένα ποτάμι. Βουτάς μέσα του και αυτό σε ταξιδεύει. Με την ορμή του σε πηγαίνει παντού, σε ειδήσεις, σε εικόνες, σε άλλες χώρες, σε συναυλίες, σε βιβλιοθήκες, σε μουσεία, στη ζωή άλλων ανθρώπων, όπου θέλεις. Όμως τι γίνεται όταν βγεις από το ποτάμι και περάσεις στην απέναντι όχθη του; Τότε βλέπεις τα πράγματα από άλλη οπτική γωνία. Και τότε ίσως όλα είναι διαφορετικά. Αφορμή για τον προβληματισμό μου βρήκα στο άρθρο της Βάλιας Καϊμάκη στο περιοδικό PCmagazine και στη συνέντευξη του Μπρούς Σνάϊερ στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία.
- Ζήτημα πρώτο: Το 1984 είχα πάρει έναν μικρό υπολογιστή(τότε τους λέγαμε Home Computer) και είχα αρχίσει να ασχολούμαι με την basic (=μια γλώσσα προγραμματισμού). Θυμάμαι που στις παρέες μου όταν τους έλεγα περιχαρής το γεγονός, πολλοί με κοιτούσαν ανησυχητικά και με ρωτούσαν μεταξύ σοβαρού και αστείου, “δηλαδή μας φακελώνεις;”. Άλλες εποχές, άλλες εμπειρίες και κυρίως άλλες ανησυχίες! Σήμερα δίνουμε αφειδώς, άκριτα και κυρίως χωρίς κανέναν ενδοιασμό όλα τα προσωπικά δεδομένα μας σε site όπως το Google, το Twitter, το Facebook, το YouTube και σε τόσες άλλες εταιρείες. Ναι, για εταιρείες πρόκειται, και εδώ είναι το μυστικό: δεν παίρνουμε καν χαμπάρι ότι τα δίνουμε σε εταιρείες. Και αύριο αυτές οι εταιρείες θα μπορούν να μας “πουλήσουν” σε άλλες εταιρείες, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά μας, τις συνήθειές μας, την οικογενειακή ή την οικονομική κατάστασή μας και ό,τι άλλο τους ενδιαφέρει. Σήμερα όλοι γράφουν ασταμάτητα στο Internet. Όχι, δεν γράφουν κάποια πραγματεία, ή κάποιο διδακτορικό. Γράφουν και κουτσομπολεύουν για απλά καθημερινά πράγματα του τύπου “τί θα κάνω το βράδυ”, “ποιός είναι ο καλύτερός μου φίλος/ φίλη” κλπ. Υιοθετούν ένα προφίλ που θέλουν οι ίδιοι να τους εκφράζει και να τους εκπροσωπεί, ώστε να αναγνωρίζονται από τους άλλους τις παρέας τους και να γίνονται αποδεκτοί. Εκφράζονται ελεύθερα και σχεδόν για κάθε θέμα. Πολλές φορές εκφέρουν απόψεις που έχουν το στοιχείο της απολυτότητας, ή της υπερβολής, που και οι ίδιοι δεν τις πολυ-πιστεύουν. Σε αυτό τους ωθεί και η δήθεν ανωνυμία που βρίσκεται μεν διάχυτη στο Internet, πλην όμως δεν υφίσταται. Ή τουλάχιστον δεν υφίσταται όσο νομίζουν οι χρήστες του. Έτσι βλέπουμε σήμερα νέα παιδιά να γράφουν ανερυθρίαστα για τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις (!) ή για άλλα ευαίσθητα και απολύτως προσωπικά θέματα. Και νά σου το επόμενο πρόβλημα: το internet θυμάται… Θυμάται πολύ καλά όπως έχει αποδείξει μέχρι σήμερα. Κι όπως δείχνουν τα πράγματα θα εξακολουθήσει να έχει αυτή την ικανότητα και στο μέλλον. Όμως μετά από 15 ή 20 χρόνια, όταν πια οι σημερινοί έφηβοι θα πρέπει να δημιουργήσουν στη ζωή τους συνθήκες σταθερές και ώριμες, θα υπάρχει πίσω τους μια ολόκληρη παρακαταθήκη από νεανικές υπερβολές, σκέψεις, εικόνες, φωτογραφίες και video (που οι ίδιοι θα έχουν φροντίσει να καταγραφεί και να αποθηκευτεί) για να τους συντροφεύει. Ορισμένοι ερευνητές βρίσκουν λύση και κάνουν λόγο για την αναγκαστική -σε πολλές περιπτώσεις- αλλαγή ταυτότητας των χρηστών. Έτσι ο σημερινός πιτσιρικάς που γράφει στο facebook ό,τι του κατεβαίνει στο κεφάλι προκειμένου να εντυπωσιάσει την παρέα, και ανεβάζει και κάνα-δυό φωτογραφίες από το κινητό με την κοπελιά του σε “ιδιαίτερες στιγμές”, σε 10 χρόνια θα ψάχνει να βρεί τρόπο να αλλάξει τον ψηφιακό εαυτό του. Θα αλλάζει λοιπόν το όνομά του, μιάς και δεν θα μπορεί να αλλάξει αυτά που ο ίδιος “χάρισε στην παρέα”...
- Ζήτημα δεύτερο: Δυστυχώς όλοι μας είμαστε θνητοί, δηλαδή όλοι έχουμε ημερομηνία λήξης. Το Internet όμως δεν φαίνεται να έχει τέτοιο πρόβλημα και άρα όσα του παραχωρούμε, μάλλον δεν έχουν ημερομηνία λήξης. Αλήθεια τι γίνεται -ας πούμε- με το facebook ενός ανθρώπου που έφυγε από κοντά μας; Ποιός θα το διαχειρίζεται στο μέλλον, ποιός θα μπορεί να το διαγράψει ή καλύτερα ποιός και πώς εξουσιοδοτείται νομικά να κάνει οτιδήποτε; Ή μήπως πρέπει να μείνει ως έχει ες αεί..; Ποιός θα διαχειριστεί όλα αυτά τα αρχεία που όλοι μας δημιουργούμε και με διαφόρους τρόπους αποθηκεύουμε σε τόσους ψηφιακούς χώρους, σε site, email κλπ, ή ποιός θα μπορέσει να χαρακτηρίσει τυχόν προσωπικές πληροφορίες που εμπεριέχονται σε αυτά; Και προσέξτε, εδώ δεν έχουμε την περίπτωση ενός συγγραφέα, τραγουδιστή, ηθοποιού, οι οποίοι επέλεξαν να αφήσουν κάποιο κομμάτι του εαυτού τους (όσο αληθινό οι ίδιοι ήθελαν) για τους άλλους…Τελικά, σήμερα πια δεν ζούμε μόνο επάνω στη γη, όπως όλες οι προηγούμενες γενιές πριν από εμάς, αλλά και σε ένα άλλο παράλληλο εικονικό κόσμο που όσο κι αν μας φαίνεται εξωπραγματικός κατέχει κι αυτός κομμάτια του εαυτού μας.
Τα προβλήματα είναι σύνθετα, μα απολύτως πραγματικά. Αν πριν από μερικά χρόνια (εκεί στο 1984 ας πούμε) τα παρουσίαζε κάποιος σε ένα βιβλίο, θα ήταν επιστημονική φαντασία. Δεν ξέρω αν υπάρχει κάτι σχετικό, αλλά εγώ δεν είμαι δεινός γνώστης της ΕΦ Λογοτεχνίας…
