Τρίτη 8 Μαρτίου 2011

Καρναβάλι στην Ύδρα

Karnavali_2011_10_s

Με λίγη ψύχρα χειμωνιάτικη. Με μερικές στάλες που έκαναν αραιά και που την εμφάνισή τους. Αλλά με έναν ουρανό χαμογελαστό και πολλά υποσχόμενο, και με τον κόσμο σε τρελό κέφι, γιόρτασε η Ύδρα την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Η παραδοσιακή πομπή που θέλει τους μασκαράδες να γυρνούν και να ξεσηκώνουν όλο το νησί κατέληξε στο λιμάνι μπροστά από το κέντρο “Ψαροπούλα” και εν συνεχεία (και πάλι παραδοσιακά) “τα μουσκάρια” εν πομπή κατευθύνθηκαν στη ταβέρνα “Ξερή Ελιά” όπου και "κρεμάστηκε" ο καρνάβαλος μέσα σε χορούς και ξέφρενα καρναβαλικά γλέντια. Πολύ όμορφη εμφάνιση έκαναν φέτος και τα γκρουπάκια των μασκαρεμένων υδραίων: είχαμε καλόγριες, μάγισσες, φαντάσματα, δανδήδες, τί να πρωτοαναφέρω…

Το καρναβάλι είναι ένα πανάρχαιο έθιμο στη χώρα μας. Και όταν λέω εδώ πανάρχαιο, το εννοώ. Είχαμε φαλλικές εορτές ήδη από την πρώιμη αρχαιότητα, δηλαδή σχεδόν 3.000 χρόνια πίσω. Οι συμβολισμοί πολλοί και όλοι είχαν σχέση με την μητέρα γη, την γαία (την φύση που θα λέγαμε σήμερα), η οποία ως μητέρα των πάντων προετοιμάζονταν για να καρποφορήσει ξανά με την έναρξη της άνοιξης. Δεν πρέπει να ξεχνούμε εδώ, ότι τουλάχιστον στις πρώτες κοινωνίες η ανώτερη θεότητα ήταν μάλλον θηλυκού γένους και όχι αρσενικού. Οι αντρικές θεότητες εμφανίστηκαν αργότερα, όσο ο άνθρωπος άρχισε να κατανοεί καλύτερα τον κόσμο γύρω του. Εδώ βεβαίως δεν είναι χώρος για να κάνουμε μάθημα αρχαίας ελληνικής θρησκείας, αλλά εάν παρατηρήσετε τις παραδοσιακές καρναβαλικές εορτές όπως σώζονται σε μικρές αγροτικές κοινωνίες –κυρίως στα ορεινά χωριά της Ηπείρου και αλλού- θα βρείτε πολλά κατάλοιπα των αρχαιοελληνικών συνηθειών που με έναν θαυμαστό τρόπο παρέμειναν ζωντανά έως τις ημέρες μας, μέσα από την ίδια μας την παράδοση. Οι σπονδές και χοές με κρασί ή και νερό, τα φαλλικά σύμβολα, ο στολισμός της κεφαλής με άνθη, οι μεταμφιέσεις σε ανθρωπόμορφα ζώα και άλλα πολλά, που παραπέμπουν άμεσα στον στενό και άρρηκτο σύνδεσμο του ανθρώπου με την γονιμότητα της γης και της φύσεως που τον περιβάλλει και απ’ τις οποίες εξαρτάται απόλυτα για την επιβίωσή του.

Σήμερα στον κατεξοχήν αιώνα της τεχνολογίας και των επιστημών, ιδιαιτέρως δε στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης, η μορφή και ίσως το νόημα του καρναβαλιού αλλάζει σιγά σιγά και στη χώρα μας. Οι γιορτές μας μοιάζουν όλο και περισσότερο στα ξένα καρναβάλια (Βραζιλίας, Βενετίας κ.λ.π.) απ’ τα οποία μάλιστα δανειζόμαστε και αρκετά στοιχεία με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο σύγχρονο ελληνικό καρναβάλι -στην Πάτρα- να απέχει όσο η μέρα με την νύχτα απ’ όσα περιγράψαμε λίγο πιο πάνω. Το καρναβάλι ως γεγονός πάντως (με ένα περίεργο τρόπο) παραμένει. Σε πείσμα όσων κατά καιρούς το μάχονται. Όπως παρέμειναν και άλλα αρχαία έθιμα που πολλές φορές δεν ξέρουμε καν ότι προέρχονται από την αρχαιότητα (όπως τα μνημόσυνα και κυρίως τα κόλλυβα).

Και για να σας αποζημιώσω για την βαριά φιλοσοφία που σας έβαλα εδώ να διαβάσετε, ορίστε και μερικές όμορφες στιγμές του καρναβαλιού στην Ύδρα. Άντε και του χρόνου, να είμαστε καλά να ξαναβρεθούμε όλοι μαζί.

Karnavali_2011_04 Karnavali_2011_02

Karnavali_2011_01 Karnavali_2011_03